Historie

De begraafplaats bij de N.H.-kerk in Loenen Gelderland is een sfeervolle begraafplaats met een rijke historie en heeft een open enken structuur.

De begraafplaats is goed te overzien, met duidelijke korte paden en neven paden gemarkeerd door prachtige beukenbomen.

Voordat men op het kerkhof werd begraven, geschiede dit in en om de kerk tot circa 1660, daarna werd er een kerkhofje ingericht.

De grote uitbreiding vond plaats in 1891. De gehele begraafplaats werd omringd door een voetmuur met hardstenen smeedijzeren hekwerk met een monumentale toegangspoort.

Met daarop uitgehouwen een vlinder (symbool voor onsterfelijkheid van de ziel en de kortstondigheid van het leven) en een bij (symbool voor zuiverheid en nijverheid).

Deze werd geschonken door dhr. Willem Albert Scholten, zoon van dominee Albert Scholten te Loenen.

Het kerkhof was te bereiken via het zogenaamde “Mannenpad” dat liep van de Pastorie langs de kerk naar de poort van het kerkhof.

Aan de andere kant van de kerk was het “Vrouwenpad”.

Op de begraafplaats is tevens een cirkelvormig gedeelte aangegeven door een haagje van palmboompjes welke bestemd is voor kinderbegraafplaats.

Er is ook een gedeelte ingericht voor urnenkeldertjes.

Op het  kerkhof bevinden zich diverse oude grafmonumenten, zoals smeedijzeren hekwerk en zinken kranstrommel.

Voor het kerkhof staat een bijbehorend lijkenhuisje met prachtige windveren met een zogenaamde gesneden druiplijst. Het lijkenhuisje is in 2015 volledig gerestaureerd.

Het kerkhof met lijkenhuisje, hekwerk en beplanting is een gemeentelijk monument in de gemeente Apeldoorn.

De laatste uitbreiding vond plaats in 2005, echter het moet nog geheel ingericht worden.

Het meer dan honderd jaar oude hekwerk met muur was in 2014 dringend aan restauratie toe. Via diverse acties, waaronder de oud ijzer actie gestart met de gezamenlijke kerken van Loenen “Samen sterk voor hekwerk van de kerk”, is geld ingezameld. Aangevuld met diverse subsidies is na jaren van voorbereiding in 2014 daadwerkelijk gestart met de restauratie van de muur rondom kerk en kerkhof. In 2015 is deze restauratie afgerond.

Details

Laatst bijgewerkt: 19 januari 2018

Het verhaal gaat dat in Loenen in 1557 een kapel werd gebouwd van de stenen die overbleven van de bouw van het kasteel Ter Horst. Deze kapel was vermoedelijk gewijd aan Sint Franciscus.

Toen Gelderland in 1578 overging tot het protestantisme, leidde dat na enige jaren tot de sluiting van de kapel. Als vanouds waren de inwoners van Loenen weer aangewezen op de kerken in Beekbergen en Hall. Pas rond 1630 werd de kapel weer in gebruik genomen, nu als kerk voor protestantse erediensten. Een preekstoel en een klok van 540 kg. werden aangebracht. In de periode 1630-1652 werd eens in de twee weken in de kapel een dienst gehouden.

In 1653 kreeg Loenen een eigen predikant en werd daarmee een zelfstandige kerkelijke gemeente. Inmiddels was in de toren een tweede, zwaardere klok van 1000 kg. gekomen. Deze klok staat onder bescherming van Rijksmonumentenzorg en is vanaf april 1940 geregistreerd als een M-klok. Het betreffende document hangt in het portaal van de kerk. Bij de vordering van de klokken tijdens de Tweede Wereldoorlog is de klok door de Duitse Wehrmacht ontzien. De oudste, kleinere klok is in 1943 weggehaald, maar na de oorlog onbeschadigd in Duitsland teruggevonden en weer in de toren opgehangen.

Tot in de 19^e eeuw behield de kapel haar oorspronkelijke vorm. Wel werd in 1774 een nieuwe preekstoel aangebracht.

In 1796, in de Franse tijd, werd de scheiding van kerk en staat uitgesproken. Dat had ondermeer tot gevolg dat alle kerktorens en –klokken vervielen aan de burgerlijke gemeente. Nog steeds is de toren –met klokken- het eigendom van de gemeente Apeldoorn. Vanwege de historische waarde is hij (het enig overgebleven gedeelte van de kapel uit 1557) een rijksmonument.

De laatste dienst in de oude kapel vond plaats in juni 1831. Het aanvankelijke plan om de toren af te breken werd verworpen. Er vond een uitbreiding in oostelijke richting plaats waarbij het oude koor werd afgebroken. Een uitbreiding van acht passen diep werd gerealiseerd, met rechte zijmuren zonder zijbeuken. De inwijding van de nieuwe kerk vond plaats op 30 oktober 1831.

Zo’n dertig jaar later bleek de kerk te klein. Er werden twee zijbeuken aangebouwd, waardoor het geheel een kruisvormige plattegrond kreeg. In het koor werd een consistoriekamer ingebouwd, waardoor de kerkruimte zelf een T-vorm gekregen heeft. De vernieuwde kerk werd op 1 december 1861 in gebruik genomen.

Toen in 1883 de Zondagsschool werd opgericht is in datzelfde jaar een bijgebouw tegen de kerk aangebouwd. Hier werden de eerste Zondagsschoollessen gegeven. Momenteel bevinden zich in deze ruimte de toiletten.

Ons kerkorgel is een bijzonder instrument. Het is in Westfalen gebouwd, waarschijnlijk in de tweede helft van de 17^e eeuw. Het is het oudste kerkorgel in de gemeente Apeldoorn. De Loenense kerkvoogden kochten het in 1870 bij orgelmaker Leichel in Duisburg. De laatste grote restauratie vond plaats in 1975 onder advies van Klaas Bolt.

De kerk en de toren werden in het jaar 2009 grondig gerestaureerd. De kerk kwam het eerst gereed en werd tijdens de startdienst van 27 september 2009 door de gemeente op feestelijke wijze opnieuw in gebruik genomen.

Op 8 september 2010 werden kerk en toren door burgemeester G.J. de Graaf van Apeldoorn officieel geopend.

Details

Laatst bijgewerkt: 01 oktober 2014

Het is een kostbaar bezit van de Protestantse Gemeente in Loenen, het orgel dat gebouwd werd in Westfalen, in het midden of de tweede helft van de 17^de eeuw. Het is niet meer exact vast te stellen, maar men vermoedt tussen 1645 en 1690.

In ieder geval is het zeker, dat de Hervormde Gemeente van Loenen het in 1870 heeft gekocht van – of via de firma Leichel in Duisburg.

Aankoop en plaatsing.

Over de aankoop stond in een oud kerkboek het volgende: “In Den Jare 1800 een en zeventig is door de Kerkvoogden in overleg met notabelen besloten om een orgel te plaatsen in het Kerkgebouw van de Hervormde Gemeente alhier en daarvoor af te staan uit de kerkelijke fondsen een som van driehonderd gulden en de overige gelden daarvoor benodigd door bemoeiingen van de Kerkvoogden bijeen zien te krijgen".

Totaal aan schenkingen: ongeveer f. 1.791,-. Het tekort van ruim f. 100,- kwam uit het Kerkenfonds.

Op 20 augustus 1871 werd het orgel officieel en feestelijk in gebruik genomen.

Het is gebleken, dat de Loenenaren ook in die tijd al zeer vooruitstrevend waren, want al vrij spoedig na de plaatsing werd uitbreiding gegeven aan de Dispositie (stemmen) van het orgel, zodat het Pijpwerk twee periodes omvatte, namelijk midden 17^e en eind 19^e eeuw.

Grote restauratie

In de 70-er jaren kwam er steeds meer mankementen aan het orgel. Het orgel werd vrijwel onbespeelbaar. Kerkenraad, kerkvoogden, organisten en adviseurs zijn heel lang bezig geweest om een moeilijke beslissing te nemen: of het orgel slopen en vervangen door een modern orgel of het gezien de grote historische waarde te restaureren en het voor de huidige en toekomstige generaties te behouden.

Uiteindelijk werd toch besloten om tot restauratie over te gaan en kwamen de onderhandelingen met rijk, provincie en gemeente op gang om een financiële bijdrage te krijgen, omdat het orgel in Loenen op de monumentenlijst staat. Er kwam geld beschikbaar dat werd aangevuld met geld uit het restauratiefonds.

Op 18 augustus 1978 werd het volledig gerestaureerde orgel tijdens een feestelijke dienst weer in gebruik genomen. Het orgel werd die dag bespeeld door de organisten Bolt, Middelman en van Delden.

Na de restauratie had het orgel de volgende stemmen (Dispositie):

Het bijna 2-octaafs voetpendaal.

Details

Laatst bijgewerkt: 01 oktober 2014